Dwie ostatnie edycje programów duszpasterskich były poświęcone sakramentom chrześcijańskiego wtajemniczenia: chrztu świętemu i bierzmowaniu. Teraz przychodzi czas na refleksję o Eucharystii i mocne postawienie akcentu na Tego, który przychodzi do nas w sakramencie miłosierdzia, znaku jedności, węźle miłości i paschalnej uczcie, dzięki której ludzkie dusze napełnione są łaską i otrzymują już na ziemi zadatek życia wiecznego

W ostatnich dziesięcioleciach kolejni papieże systematycznie rozwijali w swoich dokumentach oraz zwyczajnym nauczaniu tematykę Eucharystii.

Św. Jan Paweł II na początku swojego pontyfikatu – w marcu 1980 r. – ogłosił list apostolski Dominicae cenae, o tajemnicy i kulcie Eucharystii. Dokument ten poświęcono tajemnicy eucharystycznej w życiu Kościoła i kapłana, omówieniu relacji między Eucharystią a kapłaństwem, Kościołem, miłością, bliźnimi i życiem. Ojciec święty wskazał na sacrum Eucharystii oraz wyjaśnił znaczenie stołu Słowa Bożego i ołtarza. Podkreślił, że Eucharystia jest dobrem wspólnym całego Kościoła i „największym darem, jakim w porządku łaski i sakramentu Boski Oblubieniec obdarzył i stale obdarza swoją Oblubienicę”.
W przywołanym liście apostolskim św. Jan Paweł II potwierdził tradycyjne formy pobożności eucharystycznej, poświęcając wiele uwagi adoracji. Wezwał osoby duchowne i wiernych świeckich do takiego zaangażowania, aby uczynić z Eucharystii źródło życia wszystkich wspólnot.
Z kolei w liście apostolskim „Mane nobiscum Domine”, opublikowanym w Roku Eucharystii (2004/2005), św. Jan Paweł II zachęcił do otwarcia się na Eucharystię jako tajemnicę. „Zawsze bowiem obecna jest w człowieku pokusa, by zredukować Eucharystię do ludzkich wymiarów, podczas gdy w rzeczywistości to on winien otworzyć się na wymiary tajemnicy. Eucharystia jest zbyt wielkim darem, ażeby można było tolerować dwuznaczności i umniejszenia”.
Wśród najbardziej istotnych wymiarów Eucharystii papież wyliczył: „ucztę”, podczas której Bóg nawiązuję relację komunii z człowiekiem i wzywa do jej budowania pomiędzy ludźmi; „ofiarę”, ponieważ Zmartwychwstały Chrystus zawsze nosi znaki swej męki oraz „eschatologiczną przyszłość”, pojmowaną w kategorii porywającej siły, która pozwala iść chrześcijańską drogą z nadzieją. Wszystkie te wymiary Eucharystii: ucztę, ofiarę i nadzieję, św. Jan Paweł II połączył w tajemnicy realnej obecności. Zgodnie bowiem z całą tradycją Kościoła wierzymy, że pod postaciami Eucharystycznymi jest rzeczywiście obecny Jezus.

W lutym 2007 r. Benedykt XVI przekazał Kościołowi adhortację „Sacramentum caritatis”. To jej treści właśnie stały się założeniami programu duszpasterskiego dla Kościoła w Polsce na lata 2019–2022. Eucharystia jako „sakrament Miłości” w swej wewnętrznej jedności z chrztem i bierzmowaniem staje się fundamentem chrześcijańskiego życia.

Niedawno Ojciec Święty Franciszek zaproponował podczas środowych audiencji generalnych cykl katechez o Eucharystii i świętowaniu niedzieli. W jednej z nich nazwał Eucharystię „sercem” Kościoła. Zaznaczył, że zrozumienie przez chrześcijan wartości i sensu Mszy świętej prowadzi do pełniejszego przeżywania ich relacji z Bogiem. Dlatego Franciszek zachęca wiernych do formacji i odnowy liturgicznej, która jest możliwa wyłącznie z pomocą Ducha Świętego.

Układ programu duszpasterskiego

Rok I – Eucharystia tajemnicą wyznawaną;
Rok II – Eucharystia tajemnicą celebrowaną;
Rok III – Eucharystia tajemnicą posłania i chrześcijańskiego świadectwa.

Temat nowego programu duszpasterskiego „Eucharystia daje życie” jest w pewnym stopniu parafrazą tytułu encykliki Jana Pawła II „Ecclesia de Euchristia”. Podejmując próbę wyjaśnienia tezy ujętej słowami: „Kościół żyje dzięki Eucharystii”, papież stwierdza, że „prawda ta wyraża nie tylko codzienne doświadczenie wiary, ale zawiera w sobie istotę tajemnicy Kościoła. Na różne sposoby Kościół doświadcza z radością, że nieustannie urzeczywistnia się obietnica: «A oto Ja jestem z wami przez wszystkie dni, aż do skończenia świata» (Mt 28, 20). (…) Słusznie Sobór Watykański II określił, że Ofiara eucharystyczna jest źródłem i zarazem szczytem całego życia chrześcijańskiego. W Najświętszej Eucharystii zawiera się bowiem całe dobro duchowe Kościoła, to znaczy sam Chrystus, nasza Pascha i Chleb żywy, który przez swoje ożywione przez Ducha Świętego i ożywiające Ciało daje życie ludziom. Dlatego też Kościół nieustannie zwraca swe spojrzenie ku swojemu Panu, obecnemu w Sakramencie Ołtarza, w którym objawia On w pełni ogrom swej miłości”.

Główne założenia programu duszpasterskiego

Mając na uwadze tematykę dwóch poprzednich programów duszpasterskich dla Kościoła w Polsce (o chrzcie i bierzmowaniu), to obecna propozycja działań pastoralnych odnosi się w sposób dosłowny do następującego twierdzenia Katechizmu Kościoła Katolickiego: „Najświętsza Eucharystia dopełnia wtajemniczenie chrześcijańskie. Ci, którzy przez chrzest zostali wyniesieni do godności królewskiego kapłaństwa, a przez bierzmowanie zostali głębiej upodobnieni do Chrystusa, za pośrednictwem Eucharystii uczestniczą razem z całą wspólnotą w ofierze Pana”.

Papież Benedykt XVI podkreśla, że wiara Kościoła jest istotową wiarą eucharystyczną, a więc sakramentalną i karmi się ona w szczególny sposób przy stole Eucharystii.
Papież Franciszek w encyklice „Lumen fidei” zaznaczył, że tak rozumiana natura wiary znajduje najwyższy wyraz w Eucharystii, ponieważ „jest ona cennym pokarmem dla wiary, spotkaniem z Chrystusem obecnym w sposób realny przez najwyższy akt miłości, dar samego z siebie, rodzący życie…. W Eucharystii uczymy się dostrzegać głębię rzeczywistości. Chleb i wino przemieniają się w Ciało i Krew Chrystusa, który uobecnia się w swej paschalnej drodze do Ojca: ten dynamizm wprowadza nas z ciałem i duszą w dążenie całego stworzenia ku swej pełni w Bogu”.

Im żywsza jest wiara eucharystyczna w Ludzie Bożym, tym głębsze jest jego uczestnictwo w życiu Kościoła poprzez świadome przylgnięcie do misji, jaką Chrystus powierzył swoim uczniom.
Program duszpasterski dla Kościoła w Polsce na lata 2019–2022 stanowi zatem kontynuację refleksji nad sakramentami wtajemniczenia chrześcijańskiego, ale nade wszystko podejmuje próbę pogłębienia świadomości tego, czym jest „Święta i Boska liturgia”.
Celem takiego działania jest budzenie w parafiach nowego impulsu i eucharystycznej żarliwości wśród duszpasterzy i wiernych, dzięki którym stanie się im bliższa istotowa więź pomiędzy tajemnicą eucharystyczną, akcją liturgiczną i zaangażowaniem na rzecz drugiego, wynikającym z przeżywania Eucharystii jako sakramentu miłości.

Adresaci programu duszpasterskiego

Uwzględniając fakt, że Eucharystia jest „źródłem i szczytem całego chrześcijańskiego życia” oraz przekonanie, że wszystkie sakramenty, kościelne posługi i dzieła apostolstwa zmierzają do Eucharystii i z nią się ściśle wiążą, adresatami programu duszpasterskiego na kolejne lata są wszyscy ochrzczeni, niezależnie od wieku i realizowanych w Kościele zadań. Kult eucharystyczny jest najwyższą formą działania wyznawców Chrystusa. Przez nie bowiem Bóg w Chrystusie, mocą Jego Ducha uświęca cały świat; bogactwo zaś łaski Eucharystii jednoczy chrześcijan z Chrystusem, umacnia wiarę, nadzieję i miłość, a także rozwija dary chrzcielne, chroni przed grzechem, uwrażliwia na potrzebujących, jednoczy z innymi oraz buduje ostatecznie wspólnotę Kościoła.

Realizacja programu duszpasterskiego w latach 2019 – 2022

Rok I (2019/2020)
Temat: Wielka tajemnica wiary
Motto biblijne: „[…] abyście uwierzyli w Tego, którego [Bóg] posłał” (J 6,29)

Rok II (2020/2021)
Temat: Zgromadzeni na świętej wieczerzy
Motto biblijne: „[…] Ojciec mój da wam prawdziwy chleb z nieba” (J 6, 32)

Rok III (2021/2022)
Temat: Posłani w pokoju Chrystusa
Motto biblijne: „ten, kto Mnie spożywa, będzie żył przeze Mnie” (J 6, 57).

Pogłębiając znaczenie Eucharystii w życiu chrześcijańskim powinniśmy dołożyć wszelkich starań, aby ciągle na nowo aktualizować w świadomości wiernych wartość właściwego świętowania niedzieli, szczególnie w gronie najbliższych, w rodzinie. Warto przywołać przy tej okazji pragnienie św.  Jana Pawła II, aby niedziela stała się „miejscem uprzywilejowanym, w którym nieustannie głosi się i kultywuje komunię. Dzięki czynnemu udziałowi w Eucharystii dzień Pański staje się także dniem Kościoła”.

Szczegółowe cele programu duszpasterskiego

a) Cel formacyjny

Eucharystia stanowi kluczowy wymiar życia chrześcijańskiego. Wprowadzając Lud Boży w trzecie tysiąclecie św. Jan Paweł II przypomniał, że Zbawiciel, który dwadzieścia wieków temu przyjął ciało w łonie Maryi, w Eucharystii nadal ofiaruje się ludzkości jako źródło Boskiego życia.

W ramach chrześcijańskiej formacji należy lepiej poznać wartość i znaczenie Eucharystii, a także wzmocnić osobistą świadomość jej wpływu na rozwój życia duchowego. Szczególną odpowiedzialność za sakrament Eucharystii powierzono biskupom i kapłanom. Eucharystia jest główną i centralną racją ich bytu; jest również znakiem jedności całego Kościoła. Konsekwencją tego powinna być troska o piękno sprawowanej liturgii, odpowiednie jej przygotowanie i oprawa, twórcza opieka nad liturgiczną służbą ołtarza czy szerzenie w parafii kultu eucharystycznego. Jego wyjątkową formą jest bez wątpienia adoracja Najświętszego Sakramentu, która wyrasta z wewnętrznego doświadczenia dobrowolnego wyniszczenia Chrystusa na krzyżu, miłego Ojcu i uwielbionego w zmartwychwstaniu. Adoracja staje się jakąś nasza odpłatą, wynagrodzeniem za tę ukrzyżowana na śmierć Miłość; Eucharystią czyli naszym dziękczynieniem. Odrębną formą kultu eucharystycznego pozostają oczywiście procesje, na czele z uroczystością Bożego Ciała.

b) Cel inicjacyjny

Skoro Eucharystia dopełnia sakramenty chrześcijańskiego wtajemniczenia, to podobnie jak w przypadku chrztu i bierzmowania, na pierwszy plan wysuwa się dowartościowanie roli mistagogii chrześcijańskiej w przepowiadaniu i parafialnej katechezie. Przekazywanie Dobrej Nowiny o Chrystusie w ramach katechizacji parafialnej stanowi integralną część pracy duszpasterskiej.

c) Cel ewangelizacyjny

Mając na uwadze, że szczególnym dniem przeżywania i doświadczenia Eucharystii jest niedziela, a także tendencje do spadku w wymiarze ogólnopolskim liczby wiernych uczestniczących w niedzielnej Eucharystii, rośnie pilna potrzeba właściwego przygotowania i celebrowania Mszy św. Podobnie rzecz ma się z organizacją w parafii stałej adoracji Najświętszego Sakramentu. Drzwi świątyń mogą pozostawać zawsze otwarte w ciągu dnia dla tych, którzy potrzebują chwili modlitewnego wytchnienia w ciszy kościoła.

d) Cel społeczny

Związek Eucharystii z Kościołem, życiem, bliźnimi i czynną miłością drugiego doskonale określa ostatni z celów programu duszpasterskiego. Znakiem rozpoznawczym ucznia Chrystusa pozostanie zawsze wzajemna miłość. „Eucharystia do tej miłości wychowuje nas w sposób najgłębszy, ukazuje bowiem jaką wartość w oczach Bożych ma każdy człowiek, nasz brat i siostra, skoro każdemu w taki sam sposób Chrystus daje samego siebie pod postaciami chleba i wina. Jeżeli praktykujemy autentyczny kult eucharystyczny, w oczach naszych musi rosnąć godność każdego człowieka”.

Z Eucharystii rozumianej jako Miłość i znajdującej się w samym środku życia rodzi się ostatecznie cały sakramentalny styl życia chrześcijanina.